نشست سه روزه مدیران کارخانه‌های نوآوری سراسر کشور با هدف ایجاد شبکه هم‌افزایی ظرفیت‌های کارخانه نوآوری کشور و به دعوت دفتر توسعه زیرساخت‌های فناوری برگزار شد. این نشست سه روزه در آخرین روز از برگزاری خود میزبان رضا اسدی‌فرد معاون توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان، شقایق حق‌جوی رئیس مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی، میثم فرج‌الهی رییس مرکز طرح‌های کلان و پیشرو، مهدی الیاسی معاون سیاستگذاری و توسعه و مسعود حسنلو سرپرست ستاد توسعه فناوری‌های فرهنگی و نرم بود.
رضا اسدی‌فرد، معاون توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان معاونت علمی، در این نشست با اشاره به اینکه در شاخص‌های جدید ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان، محدودیت‌های ملی نیز لحاظ شده است، گفت: در ارزیابی‌های جدید، شاخص‌هایی چون اشتغال‌زایی، امکان صادرات محصولات و خدمات، افزایش بهره‌وری، کاهش تقاضا و غیره مدنظر است و شرکت‌های دانش‌بنیان برای بقا در زیست‌بوم فناوری و نوآوری باید این شاخص‌ها را داشته باشند.
وی افزود: در رویکردها و مأموریت‌های معاونت علمی تغییراتی ایجاد شده که همه این تغییرات از منظر توسعه زیست‌بوم فناوری و نوآوری و افزایش کارآیی و کارآمدی اقدامات در حوزه حمایت از بازیگران این زیست‌بوم اعمال شده است. در واقع حدود ۱۰ سال معاونت علمی در زمینه گفتمان‌سازی برای این عرصه تازه نفس فعالیت کرده و زمان آن رسیده بود که تغییراتی در رویکردها و سیاست‌ها ایجاد شود.
به گفته اسدی‌فرد، امروز زمان ریل‌گذاری برای شرکت‌های دانش‌بنیان و فناوری است که ظرفیت اتصال به بدنه اقتصادی کشور را دارند و می‌توانند در توسعه علمی و فناورانه کشور نقش‌آفرینی بزرگ‌تر و جدی‌تری داشته باشند. در ارزیابی‌های جدید برای شرکت‌های دانش‌بنیان، شاخص‌ها و محدودیت‌های ملی نیز در نظر گرفته‌ایم تا توان این مجموعه‌ها به حل مسائل کلان کشور کمک بیشتری کند.
معاون توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان معاونت علمی ادامه داد: تلاش می‌کنیم ارزیابی‌های استانی را به نهادهای اثرگذار و ذی‌ربط استانی واگذار کنیم و در این کار مزیت‌ها و محدودیت‌های مناطق مختلف را نیز در نظر بگیریم. در دور جدید ارزیابی‌ها صلاحیت‌محور خواهد بود نه برندمحور.
شقایق حق‌جوی رییس مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی نیز در این نشست با اشاره به اینکه وظیفه اصلی زیست‌بوم نوآوری، ارزان کردن و تسهیل دسترسی مردم به نوآوری است، گفت: دیگر نباید تنها به دنبال ایجاد نوآوری باشیم بلکه موضوع اصلی افزایش دسترسی مردم به نوآوری است که باید به عنوان ماموریتی جدی آن را دنبال کنیم.
وی افزود: برای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان نیاز داریم که گره‌های موجود سر راه نفوذ فناوری و نوآوری به صنعت و اقتصاد را باز کنیم که ارزان‌سازی این مقوله یکی از مسیرهای مطمئن و کاربردی است.
حق‌جوی معتقد است که سال‌ها معاونت بر حسب وظیفه و برای تثبیت زیست‌بوم فناوری و نوآوری به دنبال گفتمان‌سازی و ایجاد و توسعه بازار برای بازیگران این حوزه بود، اما در دور جدید برخی از این ماموریت‌ها تغییر کرده و به سمت اتصال ظرفیت‌های موجود به اقتصاد کشور حرکت کرده است. بر همین اساس برخی سیاست‌گذاری‌ها و ستادهای جدید تعریف شده تا به شکل اختصاصی‌تری به توسعه برخی فناوری‌های پیشرو توجه شود.
وی همچنین گفت: در این میان اگر کارخانه‌های نوآوری نیز توان فعالیت در حوزه‌های تخصصی‌تر و در لبه دانش را دارند می توانند به این مأموریت ورود کنند و یاری‌گر معاونت علمی در خلق ارزش افزوده و ثروت در کشور شوند.
در ادامه این نشست میثم فرج‌الهی رییس مرکز طرح‌های کلان و پیشرو معاونت علمی نیز پس از معرفی اجمالی مرکز، گفت: یکی از مسیرهای تأییدشده در دنیا برای راهبری طرح‌های کلان و پیشرو، استفاده از ظرفیت‌های تعاونی است. به این معنا که چند شرکت بزرگ و کوچک با یکدیگر هم‌افزایی می‌کنند تا یک نیاز ملی را رفع یا محصولی استراتژیک را تولید کنند. این راهکار متاسفانه در ایران چندان مقبول نیست.
وی افزود: در تلاش هستیم در دوره جدید به سمت ایجاد کنسرسیوم یا تعاونی شرکت‌های دانش‌بنیان و نوآور حرکت کنیم و با این روش کاربردی به پاسخ فناورانه و نوآورانه نیازها برسیم. در این مدل کاری، یک شرکت بزرگ به عنوان سرکنسرسیوم انتخاب شده و با چند شرکت کوچک همراهی می‌کند تا محصولی به تولید برسد.
فرج‌الهی ادامه داد: این کار در کنار حل چالش‌ها و رفع نیازهای گلوگاهی به اتصال شرکت‌های کوچک دانش‌بنیان و فناور به ظرفیت شرکت‌های بزرگ و بدنه اقتصادی کشور نیز کمک می‌کند. یکی از ملاحظات در این طرح واگذاری برخی طرح‌های کلان و پیشران به استان‌های دیگر است تا بتوانیم با این کار به تمرکززدایی از تهران و پیشگیری از تجمیع امکانات در استان تهران کمک کنیم.
مهدی الیاسی معاون سیاستگذاری و توسعه معاونت علمی نیز با تاکید بر اینکه قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و جهش تولید دانش‌بنیان ظرفیت‌های خوبی در اختیار زیست بوم فناوری و نوآوری قرار داده است، گفت: باید از این فرصت برای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان و ایفای نقش شرکت‌های فناور در زنجیره ارزش اصلی اقتصاد کشور استفاده کنیم.
وی افزود: تغییرات ساختاری در برخی ماموریت‌های معاونت علمی ذیل مفهوم جدید اقتصاد د‌انش‌بنیانی است که به عنوان این نهاد افزوده شد تا نقش‌آفرینی شرکت‌های دانش‌بنیان در اقتصاد کشور ارتقا یابد و پیوند پایداری میان بنگاه‌های بزرگ فعال در بخش‌های مختلف با زیست بوم فناوری و نوآوری ایجاد شود.
به گفته الیاسی، صنایع خلاق و فرهنگی نیز در این تغییر ساختارها جایگاه ویژه‌ای دارند چون بر این باوریم که سهم صنایع خلاق از اقتصاد کشور بسیار بالاتر از آن چیزی است که تصور می‌کنیم.
مسعود حسنلو سرپرست ستاد توسعه فناوری‌های فرهنگی و نرم نیز در جمع مدیران کارخانه‌های نوآوری تاکید کرد: آینده زیست بوم فناوری و نوآوری به صنایع خلاق و نرم وابسته است و رسالت اصلی کارخانه‌های نوآوری الگوسازی برای رسوخ فناوری و نوآوری به زندگی مردم است.
وی افزود: مزیت صنایع خلاق ارتباط و نسبت جدی این صنعت با زندگی و حضور موثر بازیگران این عرصه در روزمرگی‌های مردم است و به دلیل اثرگذاری این صنعت در جامعه به دنبال توسعه زیست بوم صنایع خلاق در کشور هستیم.
حسنلو مهم‌ترین وظایف این ستاد را راهبری پروژه‌های راهبردی برای حل مسایل اصلی کشور و توسعه سبد صادراتی صنایع خلاق عنوان کرد و گفت: پایداری صنایع خلاق در کشور وابستگی زیادی به صادرات محصولات و خدمات ارائه شده دارد.
در این نشست چند ساعته محمد جواد صدری‌مهر دستیار معاون علمی در ساماندهی و توسعه زیرساخت‌های فناوری نیز با ارائه آماری از تعداد کارخانه‌های نوآوری در کشور، بیان کرد: در حال حاضر در ۱۳ استان کارخانه ایجاد شده است و در ۱۴ استان نیز به زودی شکل خواهد گرفت و طی یک برنامه ۲ ساله تلاش خواهیم کرد یک شبکه کاملی از کارخانه‌های نوآوری در کل کشور داشته باشیم./
