مسعود براتی کارشناس اقتصاد مقاومتی و مدیر گروه بین‌الملل شبکه کانون‌های تفکر ایران در نشست جایگاه تحریم‌شناسی در نظام تصمیم‌گیری کشور گفت: این عنوان در واقع به‌رسمیت شناختن تحریم به‌عنوان یک مسئله است که باید به‌طور جدی به آن پرداخته شود. ماندگاری تحریمها یک مسئله کاملاً واقعی است و بحث‌هایی از جمله نگاه آمریکا به این ابزار به‌عنوان یک ابزار کاربردی در این حوزه مطرح می‌شود.
وی افزود: لازم است که در کشور جایگاه‌هایی وجود داشته باشد تا به این موضوع به‌صورت حرفه‌ای بپردازند. در جنگ اقتصادی تحریم به‌عنوان ابزار اصلی دشمن استفاده می‌شود و این انتظار وجود دارد تا به‌درستی به این موضوع پرداخته شود. اقداماتی تا به امروز صورت گرفته است اما نیاز به کار بیشتر وجود دارد.
براتی با اشاره به اینکه تحریم‌های بانکی که مهم‌ترین تحریمها علیه ایران است خود شامل دو بخش است، گفت: اولین بخش تحریم‌های مبتنی بر صفر و یک و قسمت دوم تمام زنجیر را مورد هدف قرار می‌داد.
وی ادامه داد: بخش اول به‌گونه‌ای بود که تنها انتهای زنجیره و مقصد را مورد هدف قرار می‌داد اما در بخش دوم خدمات‌دهنده و تمام زنجیره به‌شکل ویروسی تحت تأثیر قرار می‌گیرد. تحریم‌های نوع اول چندان کارآمد نبود در نتیجه آمریکا به‌سراغ تحریم‌های به‌اصطلاح فلج‌کننده رفت. در این تغییر ادبیات شرکت‌های خارجی از انجام مبادله با ایران و موارد تحریم‌شده منع شدند، در نتیجه بانک‌ها مجبور شدند برای عدم قطع دسترسی به دلار از این قوانین پیروی کنند.
براتی با تأکید بر اینکه “در بحث مذاکرات هسته‌ای که اتفاق افتاد کاملاً مشاهده می‌کنیم که ذهن مذاکره‌کنندگان ما در نوع اول باقی مانده بود و چندان به‌دنبال از بین رفتن تحریم‌های نوع دوم نبودند”، گفت: در نتیجه تحریم‌های نسل دوم با سوءرفتار آمریکا باقی ماند و در واقع ریسک مبادله با ایران همچنان وجود داشت.
وی گفت: این موضوع سبب شد که تصور ایران برای برقراری روابط مالی با بانک‌های بزرگ خارجی حاصل نشود. بانک‌های بزرگ برمبنای ریسکی که وجود داشت وارد همکاری با ایران نشدند، بعدها برای توجیه این فضا موضوع FATF مطرح شد، بنابراین فهم درست از تحریمها می‌تواند نقش مهمی در مذاکرات داشته باشد.
دولت آمریکا در دوره بایدن در حال بازنگری جریان تحریمها است و می‌توان از این اقدام به‌عنوان استراتژی بایدن نام برد. آمریکایی‌ها بیش از آنکه به مسائل سیاسی و یا حقوقی توجه کنند به رویکرد و منافع خود نگاه می‌کنند. برآورد ما برای سال آینده این است که از نظر علمی فشار تحریم‌های آمریکا ادامه خواهد داشت.
دو نیاز اساسی در مقابل تحریم؛ شناخت و اقدام در جهت رفع آن/ تحریم ابزار سیاست خارجی آمریکا است
علی فکری رئیس سازمان سرمایه‌گذاری خارجی ایران نیز در این نشست که با محوریت شناخت تحریمها برگزار شد، گفت: از سال ۱۳۷۵ که وارد وزارت خارجه شدم دو جمله به‌صورت مکرر شنیده شده است؛ جمله اول اینکه “با تحریم‌های جدید از انواع مختلف از فردا مواجه خواهیم شد”. جمله دوم هم این بوده است که “تحریم که برداشته شود می‌خواهیم این کارها را انجام دهیم”.
وی افزود: از نظر من جمله دوم بیش از دیگر موارد زیان‌آورتر بوده است و به این معناست که ما اساساً متوجه نشدیم که تحریم چه پدیده‌ای است و ما چگونه باید با آن مواجه شویم. شناخت تحریم بر هر دوی این انگاره‌ها اثرگذار خواهد بود.
رئیس سازمان سرمایه‌گذاری خارجی ایران گفت: اگر شناخت تحریمها و انواع آن را انجام دهیم، تأثیرات آن را در کشور کاهش خواهیم داد و هزینه‌های طرف مقابل را در این زمینه افزایش می‌دهیم. تحریم یک ابزار سیاست خارجی برای تحریم‌کننده است در نتیجه این تصور که تحریم برداشته شود تا ما کاری انجام دهیم غلط است و ما باید کارهایی انجام دهیم تا تحریمها از بین برود.
جزئیات گزارش محرمانه مرکز پژوهش‌های مجلس پیش از اجرای برجام/ راستی‌آزمایی صحیح تنها راه انتفاع از منافع اقتصادی از مذاکرات
سیدعلی روحانی معاون اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی هم در خصوص تأثیر تحریمها و عدم شناخت نسبت به این پدیده در کشور گفت: از سال ۱۳۹۷ ما در بودجه درگیر این مشکل هستیم. بودجه باید تراز باشد و در بودجه ما ترازکننده را فروش نفت در نظر گرفتیم، در این مورد فرض را بر این اساس گذاشتند که تحریمها رفع می‌شود و حدود دو میلیون بشکه نفت می‌فروشیم. در آن زمان با وجود آنکه نظرات تحریم‌کنندگان را به سران دولت اعلام کردیم آنها نپذیرفتند که رقم صادرات نفت را کاهش دهند.
وی در ادامه گفت: این اقدام با این توجیه که کاهش رقم فروش نفت سبب صدور این پیام به خارج می‌شد که تحریمها اثرگذار است، حاضر نشدند میزان فروش نفت را واقعی ببینند، این در حالی است که این بودجه‌ریزی سبب شد ناترازی بودجه تشدید شود و دولت برای جبران آن به‌دنبال راه‌های تورم‌زا از جمله فروش اوراق رفت.
معاون اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس با انتقاد از سیاست‌های ارزی دولت در سال ۹۷ گفت: وقتی شما یک انتظاری برای رشد نرخ ارز ایجاد می‌کنید سبب رشد تقاضا و کاهش بازگشت ارز به کشور خواهد شد. وقتی شما یک نرخ مشخص را تعیین می‌کنید و همه را برای دریافت آن دعوت می‌کنید چنین تأثیری دارد، این توصیه از ذهنی خارج می‌شود که اساساً تحریم را نفهمیده است.
این کارشناس اقتصادی گفت: اگر این شناخت وجود داشت به‌دنبال طراحی راهکارهای تشویقی و یا تنبیهی برای مقابله با تحریم می‌رفتند اما وقتی به انجام این اقدامات روی آوردند که دیگر کارد به استخوان رسیده بود.
یک معضل دیگر در شناخت تحریم به عدم شناخت آثار تحریم برمی‌گردد، در سال ۱۳۹۳ مجموعه جلساتی تحت عنوان آینده‌پژوهی تحریم با حضور مقامات مختلف برگزار شد. خروجی آن جلسات و پیش‌بینی آن در سال ۱۳۹۷ عیناً توسط آمریکا اجرا شد.
روحانی با تأکید بر اینکه فهم دقیق تحریم و شناخت تأثیرات آن از اهمیت زیادی برخوردار است، گفت: در مذاکرات امتیازات متعددی دادیم اما امتیازات مطلوبی دریافت نکردیم. پیش از اجرایی شدن برجام تحلیلی در خصوص ارزش امتیازات گرفته‌شده انجام شد. این گزارش که در آن زمان به‌صورت محرمانه منتشر شد، نشان داد که این امتیازات از نظر اقتصادی تأثیر چندانی نخواهد داشت.
وی گفت: ما باید برای امتیازاتی که به طرف مقابل می‌دادیم شاخص تعیین می‌کردیم، همان‌طور که طرف مقابل این اقدام را انجام داد. اگر ما نیز چنین برنامه‌ای داشته باشیم تا بتوانیم رفع تحریمها را در حوزه‌های مختلف با استفاده از معیارهایی راستی‌آزمایی کنیم، در این صورت می‌توانیم انتفاع واقعی را از رفع تحریمها شاهد باشیم.
انتهای پیام/
