استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های خلاق، در کنار زیست‌بوم دانش‌بنیان کشور به دنبال حل نیازها و مسائلی از جنس فرهنگ و مسائل اجتماعی به کمک نوآوری هستند. آنچنان که دبیر ستاد توسعه فناوری‌های فرهنگی و نرم می‌گوید برای ارزیابی و شناخت این نوع استارت‌آپ‌ها و شرکت‌ها بایستی میزان اثر اجتماعی آن‌ها اندازه‌گیری شود.
مسعود حسنلو، دبیر ستاد توسعه فناوری‌های فرهنگی و نرم در گفت‌وگو با خبرنگار علم و فناوری خبرگزاری فارس گفت: در مورد شرکت‌های دانش‌بنیان، نقطه تمایز این شرکت‌ها های‌تک بودن و فناوری آن‌هاست. معیار تشخیص و ارزیابی شرکت‌های خلاق بایستی از نوع معیارهایی باشد که اثر اجتماعی را اندازه می‌گیرند. در حوزه صنایع خلاق، پیچیدگی مطرح نیست و بازآفرینی مسأله جدی‌تری است. به عنوان مثال، موسیقی سر جای خود قرار دادن آواهاست و با تغییر این جابجایی و ایجاد جانشینی درست، می‌توان اثر فاخر دیگر خلق کرد.
حسنلو در خصوص شیوه ارزیابی جدید شرکت‌های دانش‌بنیان گفت: در رویکرد جدید معاونت، انواع ۲ و ۳ برای شرکت‌های دانش‌بنیان حذف شده است و شرکت‌ها یا نوپا هستند و یا نوآور و فناور. نوپاها فروش کمی دارند و بایستی با رشد خود به فناور تبدیل شوند. مطابق با همین تعریف، شرکت‌های خلاق نیز می‌توانند به فناور تبدیل شوند، البته انتظار نداریم که خلاق‌ها لزوما دانش‌بنیان شوند.
وی با بیان اینکه شرکت‌های خلاق می‌توانند با دریافت حمایت به سطح فناوری بالا دست یابند، اظهار داشت: شرکت دانش‌بنیان، در واقع یک باشگاه ویژه است. شرکت‌هایی هم وجود دارند که الزاما دانش‌بنیان نیستند و البته ما کمک می‌کنیم که با توسعه سطح فناوری و نوآوری خود بتوانند دانش‌بنیان شوند و به این باشگاه ورود پیدا کنند. اگر معاونت را متولی دو بال نوآوری و فناوری بدانیم، در خصوص شرکت‌های خلاق، بال نوآوری اهمیت بیشتری دارد، زیرا الزامی وجود ندارد که حتما فناوری پیچیده‌ای به کار گرفته شود. به عنوان مثال در زمینه ساخت انیمیشن، تبدیل ایده‌های دوبعدی به سه‌بعدی ملاک نیست و ممکن است این انیمیشن‌ها تأثیرگذاری بیشتر و گردش مالی بالاتری داشته باشند.
وی تأکید داشت: شرکت‌های خلاق نباید با همان خط‌کش شرکت‌های دانش‌بنیان آزموده و اندازه‌گیری شوند؛ به عنوان مثال، شرکتی که برای پاسداشت مفهوم خانواده در جامعه تولید انیمیشن می‌کند، آن هم در فضای امروز که این همه مبارزه تحت عناوینی چون ازدواج سفید، هم‌جنس‌بازی و.. که با این مفهوم وجود دارد، قطعا شرکتی دانش‌بنیان، اما نه به معنی پیچیدگی فناوری است
حسنلو اندازه‌گیری اثر اجتماعی را منوط به وجود مجموعه‌هایی در داخل زیست‌بوم خلاق دانست و اظهار داشت: به طور کلی، مسأله آزمایشگاه‌های اثر اجتماعی و ارزیابی اثر اجتماعی، مسأله‌ای است که در کشور ما مغفول مانده است. در حال حاضر، ارزش‌گذاری مالی شرکت‌ها در کشور وجود دارد و شرکت‌هایی هستند که این ارزش‌گذاری را انجام می‌دهند، اما نهاد یا مجموعه‌ای وجود ندارد که درباره اثر یک شرکت بحث کند
او از پیگیری برای تشکیل این آزمایشگاه‌ها خبر داد و گفت: ما در مجموعه معاونت علمی به دنبال تشکیل این زنجیره هستیم و مجموعه‌هایی بایستی تشکیل شوند که کارکردها و اثرات اجتماعی شرکت‌ها را تعیین و اندازه‌گیری کنند. این مجموعه‌ها را تحت عنوان «آزمایشگاه‌های اثر اجتماعی» می‌شناسیم و ذیل کارگروه نوآوری اجتماعی در حال پیگیری آن هستیم.
این آزمایشگاه‌ها وظیفه خواهند داشت که اثر اجتماعی را چه برای کارکرد محصولات، چه برای کارکرد شرکت‌ها و حتی برای کارکرد حاکمیت ارزیابی کند. به عنوان مثال سیاستی تحت عنوان قانون «جهش تولید دانش‌بنیان» در کشور نوشته می‌شود و یک مجموعه علمی و دقیق بایستی وجود داشته باشد و اثرات آن را اندازه بگیرد.
او در پایان با اشاره به ملاک‌های فعلی ارزیابی تأکید داشت: این مجموعه‌ها ادبیات نظری مفصلی دارند و یکی از حلقه‌هایی است که در حال حاضر ما به آن‌ها نیاز داریم. در حال حاضر، اثر اجتماعی فعلا مؤلفه ارزیابی شرکت‌های خلاق نیست و نوآوری، خلاقیت، میزان گردش مالی و مانند این‌ها ملاک ارزیابی است. این مؤلفه جدید را چه در این حوزه و چه در حوزه دانش‌بنیان مطرح می‌کنیم.
